Τι είναι η Γη Διατόμων

Στόχοι του Έργου

Ο κύριος στόχος του παρόντος ερευνητικού έργου είναι η αξιοποίηση εμπορικών σκευασμάτων γης διατόμων από τον Συνεταιρισμό Αγροτών Θεσσαλίας «ΘΕΣΓΗ» για τη μείωση του εντομολογικού και μικροβιακού φορτίου σε αποθηκευμένα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα.

Για πρώτη φορά, θα παρέχει μια ολοκληρωμένη μελέτη που θα οδηγεί και στην οικονομοτεχνική αποτίμηση της ως άνω εφαρμογής, με σχετική συγκριτική αξιολόγηση της γης διατόμων σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους καταπολέμησης που χρησιμοποιούνται σήμερα.
Η μελέτη αυτή θα συμβάλει στην υιοθέτηση και αξιοποίηση της γης διατόμων σε ευρύτερη κλίμακα, λαμβάνοντας υπόψη και την απουσία βιώσιμων μεθόδων, εναλλακτικών των συμβατικών εντομοκτόνων, στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των αποθηκευμένων προϊόντων με τη χρήση οικολογικά συμβατών μεθόδων.
Θα μελετηθεί η επίδρασή της σε επιλεγμένες φυσικές και χημικές ιδιότητες των δημητριακών.
Θα επισημανθεί και η οικονομικότητα της μεθόδου, το συγκριτικό κόστος της εφαρμογής, η συμβατότητα με τους χώρους και το προϊόν, καθώς και οι προοπτικές για την αγορά γενικότερα, στο πλαίσιο χάραξης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής μη-χημικής διαχείρισης στα αποθηκευμένα δημητριακά.
Τέλος, είναι αυτονόητα και τα οφέλη της αξιοποίησης αυτής της μεθόδου για τα βιολογικά προϊόντα.

Προκλήσεις

Οι απώλειες των αποθηκευμένων δημητριακών φθάνουν το 10% στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ ξεπερνούν το 30% στις αναπτυσσόμενες, ποσοστό που συνδέεται άμεσα με το φάσμα της πείνας στον πλανήτη.

Το κυριότερο ζημιογόνο αίτιο κατά τα μετασυλλεκτικά στάδια των δημητριακών είναι τα έντομα.

Τα έντομα προκαλούν σημαντικές προσβολές, είτε άμεσα, είτε έμμεσα μέσω μεταφοράς παθογόνων, κυρίως μυκήτων και βακτηρίων.
Τόσο η παρουσία των εντόμων στο προϊόν, όσο και η ύπαρξη παθογόνων, πολλά από τα οποία παράγουν τοξίνες, ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία.

Η καταπολέμηση των εντομολογικών εχθρών των αποθηκευμένων γεωργικών προϊόντων και τροφίμων βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση διαφόρων εντομοκτόνων, τα περισσότερα από τα οποία εφαρμόζονται στο προϊόν ή στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, επεξεργασίας και μεταφοράς. Η συνεχής χρήση όμως αυτών των χημικών ουσιών έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας από διάφορα είδη εντόμων, φαινόμενο που έχει πλέον λάβει παγκόσμιες διαστάσεις. Επιπροσθέτως, πολλές από τις δραστικές ουσίες που έχουν έγκριση για χρήση στα μετασυλλετικά στάδια των προϊόντων σήμερα είναι ιδιαίτερα τοξικές για τον άνθρωπο και τα θερμόαιμα, ενώ η εφαρμογή τους συνδέεται με δυσμενείς επιδράσεις στο περιβάλλον.

Η σταδιακή κατάργηση των παραπάνω δραστικών έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό κενό στην προστασία προϊόντων όπως τα δημητριακά και το ρύζι, τα οποία έχουν θεμελιώδη σημασία για την ανθρώπινη διατροφή. Έτσι, κρίνεται επιτακτική η αξιολόγηση νέων, χαμηλής επικινδυνότητας, εναλλακτικών μεθόδων για την καταπολέμηση των εντόμων των αποθηκευμένων προϊόντων, αλλά και για τη μείωση του μικροβιακού τους φορτίου

Τι είναι η Γη Διατόμων

Είναι ένα ορυκτό που αποτελείται από το περίβλημα του σώματος των διατόμων (φυτοπλανγκτόν) το οποίο περιέχει κυρίως διοξείδιο του πυριτίου (SiO₂) και δρα ως μια «φυσική σιλικόνη».

Τα διάτομα είναι μονοκύτταρα φυτο-πλαγκτόν. Υπάρχουν περισσότερα από 40.000 είδη, με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Ήδη η χρήση της γης διατόμων στη βιομηχανία είναι ευρύτατη, αλλά σχετικά πρόσφατα στοιχεία έδειξαν ότι έχει και ισχυρή εντομοκτόνο δράση, μέσω αφυδάτωσης. Πέραν αυτού, η γη διατόμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κατά των μυκήτων και των τοξινών, και μάλιστα αναφέρεται από πολλούς ως «mycotoxin binder».

Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ, η γη διατόμων έχει έγκριση για τις ως άνω εφαρμογές και μάλιστα, η χρήση της είναι τόσο ασφαλής, που η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) την κατατάσσει στην κατηγορία GRAS (Generally Recognized As Safe).

Σήμερα, η γη διατόμων αποτελεί σημαντικό προσθετικό σε ζωοτροφές, αλλά και σε επεξεργασμένες τροφές που καταναλώνονται από τον άνθρωπο, καθώς έχει μηδενική τοξικότητα για τον άνθρωπο και τα θερμόαιμα.